ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Η Εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου μας δίνει την ευκαιρία να αναφερθούμε σε τρεις σπουδαίους Έλληνες τρεις σπουδαίους Αρκάδες, τους αδελφούς Σέκερη: Παναγιώτη, Αθανάσιο και Γεώργιο. Με τη δράση τους στη φιλική εταιρεία οι αδελφοί Σέκερη και ιδιαίτερα ο μεγαλύτερος, ο Παναγιώτης, προσέφεραν πολλά στην προετοιμασία της Επανάστασης του 1821. Ενώ οι δύο νεώτεροι έλαβαν μέρος και στον ένοπλο αγώνα.
Οι αδελφοί Σέκερη γεννήθηκαν στην Τριπολιτσά , ήταν γιοι του Δημητρίου Σέκερη, σημαντικού εμπόρου της πόλης. Λίγο πριν από το 1800, όταν ο Δημήτριος Σέκερης δολοφονήθηκε από κάποιον Οθωμανό, ο Παναγιώτης Σέκερης - αυτόπτης μαρτυράς της δολοφονίας του πατέρα τους - αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Μοριά και τις σπουδές του στην ακμάζουσα τότε σχολή της Δημητσάνας. Κατέφυγε στις Σπέτσες σε συγγενείς της οικογένειας, εμπόρους επίσης. Κοντά τους εργάστηκε και μαθήτευσε για κάποια χρόνια. Ύστερα μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εμπορεύτηκε για λογαριασμό του. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ίδρυσε δικό του εμπορικό οίκο που προοδευτικά απέκτησε υποκαταστήματα στην Οδησσό και τη Μόσχα και επεκτάθηκε σε πλοιοκτησία. Την ίδια σταδιοδρομία ακολούθησε και ο αδερφός του Αθανάσιος ερχόμενος στη Βασιλεύουσα. Αρχικά εργάστηκε δίπλα στον Παναγιώτη, ενώ από το 1816 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό όπου και ανέλαβε το εκεί υποκατάστημα των επιχειρήσεων του αδερφού του.
Το μικρότερο αδελφό, το Γεώργιο, οι δύο μεγαλύτεροι τον έστρεψαν στα γράμματα κι εκείνος ιδιαίτερα ευφυής, όπως αποδείχτηκε, επιδόθηκε σε ανώτερες και ανώτατες σπουδές. Κατά το τελευταίο διάστημα της μακράς παραμονής του και των σπουδών του στο Παρίσι φοίτησε σε Ανώτατη Στρατιωτική Σχολή. Είχε προηγηθεί, σε σύντομο ταξίδι του στη Μόσχα, η μύησή του στη Φιλική Εταιρεία και ο νεαρός Σέκερης έκρινε ότι η στρατιωτική κατάρτιση ήταν το απαραίτητο εφόδιο για την αποτελεσματική συμμετοχή του στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Αυτός ήταν μάλιστα το πρώτο προσήλυτο μέλος της Εταιρείας και με την υψηλή παιδεία του βοήθησε στη σύνταξη του μυστικού οργανισμού της.
Οι ιδρυτές της Εταιρείας Ν. Σκουφάς, Ε. Ξάνθος και Α. Τσακάλωφ ευελπιστούσαν ότι με τη μύηση του Γ. Σέκερη μπορούσαν να προσεγγίσουν τους οικονομικά ισχυρούς αδελφούς του και μέσω αυτών τους άλλους μεγαλέμπορους της ελληνικής διασποράς. Το κύρος και η οικονομική επιφάνεια όλων ήταν απαραίτητα για την ανάπτυξη του δικτύου της Εταιρείας και την επιτυχία του ιερού σκοπού της. Πράγματι οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί Σέκερη ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο και ο Π. Σέκερης έγινε ο πρώτος και μεγαλύτερος οικονομικός στυλοβάτης της Εταιρείας. 10.000 γρόσια προσέφερε, αμέσως μετά τη μύηση του τον Μάιο του 1817. Μάλιστα ο μυητής του, Π. Αναγνωστόπουλος, βρέθηκε σε αμηχανία και αρνήθηκε να παραλάβει τέτοιο ποσό. Μόνο αργά το βράδυ παρουσία του Σκουφά και του Ξάνθου η συνεισφορά του Π. Σέκερη έγινε αποδεκτή. Ο απροσδόκητος θάνατος του Σκουφά και η ανάγκη ρευστού ανάγκασε τους υπόλοιπους συναρχηγούς να σπεύσουν να εντάξουν στην ηγετική ομάδα το γενναιόδωρο χορηγό Σέκερη. Με τη δική του άμεση χρηματοδότηση οι πρώτοι «απόστολοι» της Εταιρείας Οπλαρχηγοί: Αναγνωσταράς, Δημητρόπουλος, Χρυσοσπάθης και Φαρμάκης αναχώρησαν για τις περιοχές ευθύνης τους.
Από το Σεπτέμβριο του 1818, με κοινή απόφαση των ηγετικών στελεχών ο Π. Σέκερης αναλαμβάνει το ρόλο του συντονισμού της δράσης της Εταιρείας. Αυτόν τον ρόλο κράτησε έως την ανάληψη της αρχηγίας από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη (Απρίλιος του 1820). Είναι η περίοδος της μεγάλης εξάπλωσης της Εταιρείας και των αδρών χρηματικών καταβολών του Π. Σέκερη. Ενώ άλλοι επιφανείς φιλικοί ήταν φειδωλοί σε άμεσες καταβολές, ο Π. Σέκερης έθεσε το ταμείο των επιχειρήσεων του στην υπηρεσία της Φιλικής Εταιρείας και του ιερού σκοπού της. Σ’ αυτόν κατηύθυναν τις αναφορές και τις χρηματικές απαιτήσεις τους όλοι οι «απόστολοι». Σ’ εκείνον επίσης απευθύνθηκε και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ευθύς μετά τη μύησή του. Και ο Π. Σέκερης κατέβαλε σταδιακά για λογαριασμό του στο γιό του, Γιωργάκη Μαυρομιχάλη, ποσό 8.500 χιλιάδων ισπανικών ταλίρων σε μετρητά. Ενώ στις παραμονές της επανάστασης απέστειλε στη Μάνη φορτίο . 5.600 κιλών σιτηρών αξίας 3.500 χιλιάδων ισπανικών ταλίρων. Τα ποσά αυτά αναγράφονται σε επίσημο συμβόλαιο που υπέγραψε αργότερα ο ίδιος ο Πετρόμπεης ομολογώντας επιπλέον «ότι άνευ σου (του Παναγιώτη Σέκερη) δεν ήθελον επαρκέσει βεβαίως να θρέψω τους Μανιάτας μου και να καταστήσω ούτω προθύμους είς εκστρατείαν επί της εκρήξεως του αγώνος».
Ο Α.Κ. (μυστικά αρχικά του Π. Σέκερη) ανέλαβε την εξόφληση των χρεών του Ξάνθου, τη συντήρηση της οικογένειάς του και τα έξοδα κίνησής τους στο πολύμηνο ταξίδι του προς την Πετρούπολη για την ανάθεση της αρχηγίας στον Ι. Καποδίστρια και ακολούθως στον Α. Υψηλάντη. Μπαξίσι 50.000 γροσίων πρόσφερε ο Π. Σέκερης για να αποσπάσει τον Γρ. Δικαίο (Παπαφλέσσα) από τα χέρια του Τούρκου διοικητή της αστυνομίας μετά από καταγγελία και σύλληψη του εκρηκτικού αρχιμανδρίτη. Ακόμη και όταν στις παραμονές της επανάστασης ο Π. Σέκερης είχε εξαντληθεί οικονομικά, δανείστηκε και έδωσε πρώτος στον Γρ. Δικαίο 15.000 γρόσια. Έπρεπε να παρακινήσει και άλλους επιφανείς εταίρους να τον εμπιστευθούν και να χρηματοδοτήσουν την αποστολή του στο Μοριά ως προπομπού του Α. Υψηλάντη.
Το πρόσωπο όμως που εισέπραξε από τον Π. Σέκερη το μεγαλύτερο ποσό, ύψους 365.885 γροσίων, επί αποδείξει και με την υπογραφή του Γρ. Δικαίου ως μάρτυρα, ήταν ο Α. Παππάς. Ο ικανότατος αυτός «απόστολος» πραγματοποίησε περιοδείες στα Ιόνια νησιά, τη χερσαία Ελλάδα, το Αιγαίο, τα παράλια της Μ. Ασίας και τις Ηγεμονίες. Ενίσχυσε οικονομικά και μύησε Σουλιώτες οπλαρχηγούς· κινητοποίησε άλλους Πελοποννήσιους και Ρουμελιώτες· μύησε επιφανείς Επτανησίους· προσέγγισε ιεράρχες, προκρίτους και καπεταναίους. Συνέταξε επίσης αναφορές και καταλόγους σημαντικών προσώπων που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τον Α. Υψηλάντη για την συγκρότηση νέων ή την αναμόρφωση των παλαιών εφοριών της Φιλικής Εταιρείας.
Με απεριόριστη εμπιστοσύνη περιέβαλε επίσης ο Π. Σέκερης τον ευφυή διπλωμάτη Ι. Παπαρρηγόπουλο και τον όρισε ειδικό «απόστολο» με αυξημένη δικαιοδοσία για την υπόθεση του Αλή Πασά· Να εξωθήσει δηλαδή τα αυτονομιστικά σχέδια του Αλή σε ένοπλη σύγκρουση με το Σουλτάνο. Οι περιπτώσεις Γρ. Δικαίου, Α. Παππά και Ι. Παπαρρηγόπουλου αποδεικνύουν ότι ο Π. Σέκερης υπηρέτησε τον εθνικό σκοπό όχι μόνο με τα χρήματα που κατέβαλε, αλλά και με την οξύτητα της κρίσης που διέθετε. Μπορούσε να διακρίνει ικανότητες και δυναμική και να αξιοποιεί τα πρόσωπα που τις διέθεταν. Επιπλέον, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε μέσα από το πλήθος των επιστολών του προς επιφανείς και μη φιλικούς, ο Π. Σέκερης συνέβαλε περισσότερο ίσως από κάθε άλλον στην ενότητα και τη μυστικότητα της Εταιρείας. Με την αγνότητα του πατριωτισμού του, τη νηφαλιότητα της σκέψης του και τη μετριοπάθεια του λόγου του δεν έπαυε να συμβιβάζει διχογνωμίες, να αποκρούει διαβολές, να προλαβαίνει δυσαρέσκειες και να τονώνει τη φιλοτιμία όλων.
Με το ίδιο ήθος και ανάλογες ικανότητες υπηρέτησε την Φ. Εταιρεία και ο Α. Σέκερης. Από τη στιγμή που ο Ν. Σκουφάς τον ενέταξε στην ηγετική ομάδα, εργάστηκε σκληρά για την διεύρυνση της Εταιρείας στη μεσημβρινή Ρωσία και την οργάνωση της εφορίας της Οδησσού. Μεγάλο μέρος του δυναμικού του ο Α. Σέκερης κατανάλωσε στην κινητοποίηση των Βουλγάρων, υπηρετώντας το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας για παμβαλκανικό μέτωπο κατά των Τούρκων. Αυτό το σχέδιο ο Γ. Λεβέντης, ο άλλος κορυφαίος Αρκάς φιλικός, το είχε κάνει σκοπό της ζωής του οργανώνοντας και χρηματοδοτώντας όλες τις προσπάθειες προσεταιρισμού των Σέρβων. Μπορεί η παμβαλκανική σύμπραξη να απέτυχε τελικά, η προσπάθεια όμως είχε γίνει. Εξαιρετικό ζήλο έδειξε επίσης ο Α. Σέκερης στη συγκέντρωση όπλων και εφοδίων, όταν ο Α. Υψηλάντης αποφάσισε την κήρυξη της Επανάστασης από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη νότια Ελλάδα ο Γεώργιος και ο Αθανάσιος Σέκερης κινήθηκαν για να κατέβουν στο Μοριά. Πρώτος έφτασε ο Γεώργιος. Ταξίδεψε με πλοίο που είχε ναυλώσει ο Α. Μαυροκορδάτος, για να μεταφέρει Έλληνες φοιτητές και ξένους εθελοντές καθώς και πολεμοφόδια για τον αγώνα. Αποβιβάστηκαν στο Μεσολόγγι και μαζί με τον Α. Μαυροκορδάτο συναντήθηκαν με τον Δημήτριο Υψηλάντη στα Τρίκορφα. Ο Γεώργιος Σέκερης επέλεξε να ενταχθεί στο στρατόπεδο των Τρικόρφων υπό τις διαταγές του Δ. Υψηλάντη, διαφωνώντας με το Μαυροκορδάτο και τους προκρίτους που επεδίωκαν να τον παραγκωνίσουν. Από το στρατόπεδο των Τρικόρφων και τα άλλα περιφερειακά της Τριπολιτσάς στρατόπεδα – κατά το σχέδιο του Θ. Κολοκοτρώνη - συνεχίστηκαν το καλοκαίρι του 1821 οι επιχειρήσεις για την κατάληψη της Τριπολιτσάς. Στις επιχειρήσεις αυτές έλαβε μέρος και διακρίθηκε ο Γ. Σέκερης. Έτσι μετά την άλωση της πόλης (23 Σεπτεμβρίου 1821), ορίστηκε αρχηγός των όπλων της επαρχίας Τριπόλεως με βαθμό υποστρατήγου. Στο σώμα αυτό εντάχθηκε, φτάνοντας στο Μοριά, και ο Α. Σέκερης συμμετέχοντας στο εξής στις επιχειρήσεις υπό τις άμεσες διαταγές του αδερφού του. Το Φεβρουάριο του 1822 το σώμα της επαρχίας Τριπόλεως ακολούθησε μαζί με άλλα τον Θ. Κολοκοτρώνη στη πολιορκία των Πατρών. Εκεί ο Γ. Σέκερης διακρίθηκε στις επιχειρήσεις κατάληψης σημαντικών θέσεων γύρω από την πολιορκούμενη πόλη. Αργότερα συμμετείχε στα πολεμικά συμβούλια και τις επιχειρήσεις αναχαίτισης και αποκλεισμού του Δράμαλη στον κάμπο του Άργους (συγκρούσεις στο Κεφαλάρι του Άργους κλπ ). Ενώ μετά την καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια, διατάχθηκε να παραμείνει στην περιοχή μαζί με άλλους οπλαρχηγούς και τα σώματά τους. Έπρεπε να εμποδίσουν την επικοινωνία των κάστρων Κορίνθου και Ναυπλίου που κρατούσαν ακόμη οι Τούρκοι. Οι συνεχείς μικροσυμπλοκές οι κακουχίες κατέβαλαν τον Γ. Σέκερη· ασθένησε και πέθανε το Νοέμβριο του 1822. Ο πρόωρος θάνατός του στέρησε τον αγώνα από έναν ικανότατο στρατιωτικό και την πατρίδα από έναν πολυμαθέστατο νέο. Λίγες μέρες αργότερα (3 Δεκεμβρίου 1822 ) οι Τούρκοι παρέδιδαν στους Έλληνες το κάστρο του Ναυπλίου και λίγο μετά εγκατέλειπαν εκείνο της Κορίνθου.
Ο Μοριάς μπορούσε να αναπνεύσει αέρα ελευθερίας . Δυστυχώς όμως τα δύο επόμενα χρόνια μετατράπηκε σε θλιβερό θέατρο του εμφυλίου πολέμου. Ο Α. Σέκερης δεν είχε συμμετοχή στον εμφύλιο. Όταν όμως οι ορδές του Ιμπραήμ ξεχύθηκαν στο μεσσηνιακό κάμπο και ο Γέρος του Μοριά σήμανε και πάλι γενικό συναγερμό ο Α. Σέκερης δήλωσε παρών. Εντάχθηκε στο στρατόπεδο των Βερβαίνων και συμμετείχε στις επιχειρήσεις αναχαίτισης και φθοράς του εχθρού.
Έπρεπε να σωθεί ο Μοριάς και η Επανάσταση!
Πράγματι η Επανάσταση σώθηκε, ο αγώνας συνεχίστηκε και η Ελλάδα ελευθερώθηκε χάρις σε τέτοιους σπουδαίους Έλληνες, όπως οι αδελφοί Σέκερη. Χάρις σε όλους εκείνους που πάνω απ’ όλα έβαλαν την πατρίδα και την ελευθερία.
Τι έφταιξε λοιπόν και μετά 200 χρόνια ελεύθερου ελληνικού πολιτικού βίου χάσαμε το μέτρο και το όριο του πατριωτισμού που εκείνοι μας υπέδειξαν; Σ’ αυτό το ερώτημα και σε άλλα συναφή καλούμαστε σήμερα να απαντήσουμε οι Έλληνες, πολίτες και πολιτικοί. Και πρέπει να απαντήσουμε με κάθε ειλικρίνεια, αν θέλουμε και την κρίση που μας ταλανίζει να ξεπεράσουμε και την ελευθερία που οι αγωνιστές του ’21 μας χάρισαν να διατηρήσουμε.
Αγαθή Γρίβα - Αλεξοπούλου
Φιλόλογος
__________
* δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Αρκαδικό Βήμα" αρ. φ. 284 // Μάρτιος 2017
